ریشه های هنرهای رزمی
با نگاهی به تاریخچه و نقش ملل مختلف در بسط و شکوفایی آن
باشگاه کاراته شهید شهبازی
هنرهای رزمی قدمتی به اندازه عمر انسان در روی کره خاکی دارند.اولین نیاز انسان امنیت و تامین غذا بود که لازم میداشت انسان فنون شکار و نبرد با حیوانات دیگر و همچنین نبرد با همنوع به منظورحفظ خود و غذای خود را بیاموزد . و این امر منجر به ابداع فنون ابتدایی دفاع و حمله شد.
امروزه اصطلاح هنرهای رزمی به همه سیستم های مختلف آموزشی برای رزم که مرتب یا منظم شده اند گفته می شود. به طور کلی، این سیستم ها یا سبک های مختلف همه برای یک هدف طراحی شده اند. شکست فیزیکی مخالفان و دفاع در برابر تهدیدات. در واقع ، کلمه "رزمی" از نام مریخ، که خدای جنگ رومی بود، گرفته شده است.
با نگاهی کلی تر میتوان هنرهای رزمی را به مجموعه روش های نبرد با دشمن به جهت شکست یا به زانو درآوردن دشمن تعریف کرد.این روشها عمدتا روش های مبارزه با سلاح و تمرین هایی به منظور افزایش نیروی بدنی بود.
با این تعریف مشخص است که تمامی تمدن های اولیه و بزرگ حتما آراسته به فنون رزمی بوده اند .چه در غیر این صورت نمیتوانستند بر کشورها یا قبایل دیگر استیلا پیدا کنند . بنابراین امپراطوری پهناور هخامنشی و تمدن های مصرو یونان و چین و هندمی توانند منشا هنرهای رزمی باشند. البته هنرهای رزمی نام جدیدی است و در زمان های قدیم جنبه سرگرمی نداشته و بسیار کاربردی بوده و به فنون رزمی معروف بوده است.
با این دسته بندی مشخص می شود هر تمدنی که قدیمی تر بوده زودتر به فنون رزمی دست یافته است. البته بخشی از فنون رزمی چه در گذشته و چه در حال شامل تاکتیک های رزمی می شده که این موضوع عمدتا برای نبردهای گروهی استفاده می شود نظیر اردو کشی ،استتار،اختفا،جنگ روانی و فریب که موضوع بحث ما نیست و فقط به عنوان نمونه به نبرد سورنا سردار بزرگ پارتی در زمان اشکانیان اشاره می کنم که در نبرد حران با روش های پارتیزانی(نامی که از آن زمان مانده) کراسوس سردار بزرگ رومی را شکست داد.
همان طور که گفته شد ، تاريخچه بسياري از هنرهاي رزمي به صدها سال پيش و توجه جهاني به اين رشته ها به اوايل قرن بيستم ميلادي بازمي گردد ، جايي که ورزش بوکس يا همان مشتزني توانست طرفداراني براي خود پيدا کند . بعدها کاراته و جودوي ژاپن به جهانيان معرفي شد و کره اي ها هم براي اين که از قافله عقب نمانند ، تکواندو را که با برخي تکنيک هاي کاراته مخلوط شده بود ، پاکسازي و به عنوان ورزش کره اي به دنيا معرفي کردند . با ورود ستاره رزمي جهان يعني بروس لي به عرصه سينما ، نگاه علاقه مندان به ورزش رزمي جديدي به نام کونگ فو يا همان ووشو جلب شد که بعدها چيني ها از اين فرصت استفاده کردند و فدراسیون جهانی آن را تاسیس کردند.
ورود ورزشهاي مبارزه اي به سبک نوين در ايران هم به سال ۱۲۹۲ شمسي باز مي گردد ؛ زماني که فردي انگليسي به نام باستر گرويل مقداري وسايل بوکس را با خود به اروميه آورد و به تمرين پرداخت که توجه علاقه مندان ايراني را به خود جلب کرد ، به طوري که در سال ۱۳۱۵ براي اولين بار ميان دو ايراني در تهران مبارزه بوکس برگزار شد تا جوانان بيشتر با ورزشهاي مبارزه اي آشنا شوند .
بعدها ورزشهاي رزمي کاراته و جودو از سوي ژاپني ها و مستشاران نظامي خارجي وارد کشور شد و از آنجا که اين ورزشها در ابتدا مختص نطامي ها بود ، به کندي در ميان مردم طرفداراني پيدا کرد ولي با ورود تلويزيون به خانه ها روي پرده آمدن فيلمهاي بروس لي و آشنايي آنان با هنرهاي رزمي ، آرام آرام باشگاه هاي رزمي کاراته ، جودو و کونگ فو هم براي خود جا باز کردند . درست در همين ايام بود که ) ۱۳۵۰ ( کره اي ها از سوي يک سرگرد هموطن خود که به ايران آمده بود ، سعي در معرفي تکواندو و آموزش آن به کارکنان نيروي نظامي ايران داشتند . ايراني ها که از سالها پيش با کاراته آشنا شده بودند اين هنر رزمي کره اي را کاراته کره ناميده و بندرت از نام واقعي آن اطلاع داشتند تا اينکه آرام آرام آن هم بر حسب نياز و با توجه به گسترش ورزشهاي رزمي در ميان علاقه مندان و از طرفي پديد آمدن فدراسيون هاي جهاني و قاره اي ، فدراسيون ورزشهاي رزمي ايران با تحت پوشش قرار گرفتن تکواندو ، جودو و کاراته آغاز به کار کرد .
با این مقدمه به سراغ چند تمدن بزرگ می رویم و به بررسی ریشه های هنرهای رزمی می پردازیم.
ایران
هنرهای رزمی در ایران سابقه طولانی دارد، این سابقه بیشتر از هر کشور دیگری در جهان است، زیرا بخش بزرگی از تمدن جهان از ایران و تمدن کهن جی آغاز شده، و طی چند هزاره در جهان پخش گردیده است.
عکس کشتن ضحاک تازی بدست فریدون، مشروح در شاهنامه فردوسی، عکس شماره 2522.
* بدان گرزه گاو سر دست برد <><> بزد بر سرش ترگ بشکست خرد *
ملاخظه می شود که اینجا از نبرد با ابزار نام می برد و توجه داشته باشید که نبرد ضحاک و فریدون مربوط به دوره پیش دادیان میباشد .
اگرچه شاهنامه برای حدود 1000 سال پیش است اما به باور شاهنامه تشکیل حکومت و تمدن به جمشید می رسد که زمانی دورتر از یونان و حتی هخامنشی است.
تاریخ ایران پر از اسناد تاریخی درباره هنر های رزمی است، در ادبیات تاریخی، در آثار زیر خاکی، در سنگ ها و کوخ ها و غیره، هم اکنون در ایران بیشترین انواع ورزش های محلی وجود دارد، که نشان از سابقه طولانی این ورزش ها می دهد. در شاهنامه فردوسی کلی از فنون رزمی در ایران کهن نوشته شده است. تقریباً تمام شاهنامه پر از هنرهای رزمی است، مثلاً درباره جمشید پیشدادی نوشته است:
* نخست آلت جنگ را دست برد <><> در نام جستن بگردن سپرد *
* بفّر کیی نرم کرد آهنا <><> چو خود و زره کرد و چون جوشنا *
* چو خفتان و تیغ و چو برگستوان <><> همه کرد پیدا بروشن روان *
در جای دیگر درباره مردان جنگجوی رزمی می گوید، که آنها فروزنده لشکر و کشورند:
* کجا شیر مردان جنگ آورند <><> فرو زنده لشکر و کشورند *
.
عکس های فراوان از میترا و گاو، و حاشیه کاری های آنها درباره هنرهای رزمی است، عکس شماره 6179. این آثار از 4 هزار سال پیش، خبر از دانش هنر های رزمی و شکار و غیره دارند.
عکس جام های باستانی با نقش و نگار های فنون های رزمی و شکار، که در موزه های ایران و جهان بفراوانی دیده می شود، عکس شماره 7162.
عکس هایی از تخت جمشید، بخوبی و روشنی و فراوانی، فنون های رزمی و نظام جمع، در این تخت گاه دیده می شود، عکس شماره 4648. هیچ کدام از این آثار بدون هزاران سال پشتوانه فرهنگی و هنری و رزمی، امکان نداشته به این روشنی و خوبی وجود داشته باشند، در این تصویر نظم و ترتیب سربازان بی نظیر است و مطمئنا بدون تمرینات سخت و طولانی حتی امروزه هم سخت و مشکل است
عکس کشتی های محلی، در شهر های ایران انواع کشتی ها و ورزش های رزمی محلی وجود دارد، که فنون و واژه های دارند اصیل و ایرانی، عکس شماره 7061.
عکس بازی های رزمی محلی، همانند بقیه هنر های رزمی ایرانی اصالت ایرانی دارند،
عکس شماره 7062 .
عکس هایی از رسم های پهلوانی و جوانمردی، که از گذشته های دور تاکنون در ایران وجود داشته است، و واژه هایی از این رسوم، به انواع هنر های رزمی در جهان رفته است، عکس شماره 7063.
عکس هایی از شیر و شمشیر، که در همه جای ایران، از گذشته های دور تاکنون بفراوانی دیده می شود، و همگی از وجود هنر های رزمی در طول تاریخ ایران خبر می دهند، عکس شماره 7064.
عکس تصویر کاشی کاری باستانی از نبرد اسکندربا داریوش هخامنشی، در این نبرد های تاریخی، دلاوری و رزم آوری حاکمان و شاه های ایران، همراه جنگجویان رزمی کار بخوبی نمایان است. .
عکس تصویر خیالی از نبرد تن به تن رستم و سهراب، در نبرد های شاهنامه بفراوانی از فنون رزمی نام برده شده است. در تحقیقات تاریخی رستم و نماد رستم، همان کوروش بزرگ و خاندان کوروش بزرگ بوده است، عکس شماره 2546.
* بشمشیر هندى بر آویختند <><> همى ز آهن آتش فرو ریختند *
* بزخم اندرون تیغ شد ریز ریز <><> چه زخمى که پیدا کند رستخیز *
* گرفتند زان پس عمود گران <><> غمى گشت بازوى کند آوران *
* ز نیرو عمود اندر آورد خم <><> دمان بادپایان و گردان دژم *
* ز اسپان فرو ریخت بر گستوان <><> زره پاره شد بر میان گوان *
* فرو ماند اسپ و دلاور ز کار <><> یکى را نبد چنگ و بازو بکار *
* تن از خوى پر آب و همه کام خاک <><> زبان گشته از تشنگى چاک چاک *
* یک از یکدگر ایستادند دور <><> پر از درد باب و پر از رنج پور *
* جهانا شکفتى ز کردار تست <><> هم از تو شکسته هم از تو درست *
* ازین دو یکى را نجنبید مهر <><> خرد دور بد مهر ننمود چهر *
تذکر: در این شعر منظور از شمشیر هندی، هند استان یا استان خوزستان کنونی، که به اشتباه به شمشیر عربی معروف شده است،
یک دنیا مدرک و سند از دوران کهن ایران تا به امروز وجود دارد، که نشان می دهد آغاز فنون های رزمی از ایران بوده است،
آفریقا
خاستگاه ورزش های رزمی در سراسر قاره آفریقا ممکن است به اندازه کسانی که از ایران و یونان باستان و چین ثبت شده اند، مستند نباشد، اما تاریخچه آن از اهمیت کمتری برخوردار نیست. و آنچه می دانیم جذاب و پر از طیف گسترده ای از فنون و رشته ها است.
مورخان سنت های کشتی آفریقایی را به سیستم بنی حسن مصر برمی گردانند (که از اوایل 3000 سال قبل از میلاد مسیح با جزئیات در آثار هنری مصر باستان کاوش می شود) اما شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد کشتی مبتنی بر تسلیم یک فعالیت مشترک در میان بسیاری از قبایل غرب بوده است. آفریقا مبارزه با چوب نیز در بسیاری از قبایل یک روش معمول بود و به ویژه در مصر محبوب بود. بسیاری از قبایل نیز هنرهای رزمی مبتنی بر ضربه را تمرین می کردند و به کمال می رساندند، یکی از این هنرها، آنگولو، اساس آنچه در کاپوئیرا تبدیل می شد، وقتی افرادی که این هنر را به عنوان برده به برزیل می بردند ، شکل می گرفت.
یونان
در حالی که هنر مربوط به آن دوره نشان می دهد كه انواع اولیه كشتی در سراسر آفریقا تمایل به طرفداری از درگیری و تسلیم زمینی است، اما یك برداشت دیگر از كشتی كه شامل یك روش استندآپ و پرتاب بیشتر بود، در یونان باستان ظهور می كرد. ورزشکاران یونانی نیز نسخه خاص خود از ضربه زدن را داشتند، که شامل شکل اولیه بوکس، و پانکرات، یک ورزش رزمی بود که شامل حملات دستی بوکس، ضربات، تکنیک های مربوط به مبارزه و تسلیم بود و پیش درآمد هنرهای رزمی مختلط امروزی محسوب می شود. کشتی، بوکس و پنکراسیون همه اتفاقات بازی های اصلی المپیک بود. برخلاف ورزشکاران امروزی که با لباس های ورزشی، لباس کاراته و دستکش مناسب ورزش می کنند، ورزشکاران باستانی برهنه تمرین می کردند و می جنگیدند.
بنا به تحقيقات كارشناسان ، یکی از اولين و قديمي ترين هنرهاي رزمي ، در يونان باستان وجود داشتند و نام آنها پيريكPyrrihic و پانكريشن Pankration بود . پيريك در سال 500 ق . م بوجود آمده و در حقيقت نوعي رقص جنگي بود كه شبيه كاراته امروزي نيز بوده است و افلاطون در كتاب قانون ( 350 ق . م ) آنرا معرفي كرده است . در پيريك جوانان بصورت برهنه ، شمشير و سپر در دست گرفته و با حركات موزون و هماهنگ ( همراه با موزيك ) شيوه ها و فنون تن به تن را تقليد مي كردند . پانكريشن نيزدر 700 سال قبل از ميلاد مسيح تمرين مي شد و شامل : استفاده از مشت ، لگد ، كشتي و انواع سلاح بود . اين ورزش در سال 676 ق . م بصورت نمايشي وارد بازيهاي المپيك باستان شد.
هند
. بنا به عقيده اي اين دو هنر خشن پیش گفته بالادر قرن 4 قبل از ميلاد توسط لشكريان اسكندر كبير به آسيا و هندوستان منتقل شده و در آنجا با نوعي كشتي هندي بنام واجراموشتي Vajramushti تركيب شده اند . واجرا موشتي ( مشت مربع ! ) در حقيقت تركيبي از بوكس و كشتي بوده و خشن ترين شكل كشتي هندي است كه متعلق به طايفة باستاني و جنگجوي كشاتريا Kshatriya بوده است . برخي كارشناسان معتقدند راهب بودهيد هارما Bodhid Harma هنر تركيب يافته از دو ورزش فوق را قرنها بعد حدود سال 520 م به چين و معبد مشهور شائولين Shaolin منتقل كرده و از تركيب آن با هنرهاي محلي چين سبكهاي كونگ فوي Kung Fuامروزي بوجود آمده اند !
هنرهای رزمی چنان بخشی اساسی از فرهنگ تاریخی هند بود که حتی اشاره به عمل آنها در متون سانسکریت باستان معروف به ودا و در شعر حماسی هند وجود دارد. به عنوان مثال شعر حماسی مهابهاراتا شامل شرح مفصلی از نبردی است که با مشت های قوی، لگد و زانو به سبک بوکس انجام شده است.
سبک های رزمی هند تأثیر زیادی در پیشرفت هنرهای رزمی مدرن مانند سیلات، باندو و کای داشت. عناصر آن فنون ضربه گیر اولیه را می توان در موی تای مدرن نیز یافت و هنوز بخشی اساسی از بسیاری از سیستم های آموزشی در ورزش های رزمی در سراسر جهان است، از جمله کاراته و معنای عمیق پشت سیستم کمربندهای کاراته.
ژاپن
در حالی که هنوز ژاپن کشور سنت هاست و قرن های متمادی سنت های خود راحفظ کرده اند، کاراته در مقایسه با رشته های دیگر، هنری نسبتاً جوان است. اولین بار در قرن 17 در منطقه اوکیناوا و با استفاده از تعدادی از تکنیک های هنرهای رزمی باستان چینی به عنوان الهام اصلی ایجاد شد. پس از صدها سال به عنوان یک پدیده نسبتاً محلی، کاراته در قرن 20 به سرزمین اصلی ژاپن وارد شد. از آنجا، و به سرعت محبوبیت کم نظیری در سراسر جهان به دست آورد ،و در این راه و تبدیل شدن به هنر محبوب، با کمربند کاراته، لباس کاراته، فرم، و نظم به سرعت گسترش فوق العاده ای در جهان یافت.
دیگر رشته ای که از ژاپن آغاز شد جودو بود که آن هم نسبتا جوان است.
چین
آنچه مسلّم است اينكه كشور پهناور چين نقش مهمی را در صحنة خلق و پيدايش هنرهاي رزمي بازي مي كند . هنرهاي رزمي چيني كه در دوره هاي مختلف اسامي مختلفي از جمله : كونگ فو ، كمپو Kempo ، چوان فا Chuan Fa و ... را دارا بوده اند بدون ترديد از جملة اولين هنرهاي رزمي جهان مي باشند .
مطابق يك نظريه ، كونگ فو جزئي ساده و اوليه از كشتي و مبارزة تن به تن بوده كه بوسيلة امپراطور زرد ( هوآنگ تي Huang Ti ) از سلسلة چو Chou در مبارزه اش با چي ياه يو شي ، يك هيولاي افسانه اي شاخدار در 2700 سال پيش از ميلاد در شرق چين بوجود آمده است . در سيستم چي ياه يو شي ، حريفان با بر سر كردن كلاه خودهاي آهنينِ شاخدار ، سعي در شاخ زدن به يكديگر را داشتند تا يكي از دو طرف جان بسپارد . براي مقابله با اين سيستم خشن نيز , نوعي كشتي بنام جيائو لي ( جيائو دي Jiao Di ) ابداع شده بود كه از آن به عنوان سرچشمة كونگ فوي امروزي نام برده مي شود ! اين كشتي در خلال سلطنت سلسلة ژو ( 1000 م – 256 ق . م ) بعنوان ورزش ملّي در جوار تيراندازي با كمان و مسابقات ارّابه راني متداول بوده است . در حومة چانشاد ، واقع در ايالت هونان از قبري متعلق به سلسلة هان غربي ( 25 م - 206 ق . م ) طوماري كشف شده است كه معروف به نسخة امپراطور زرد مي باشد . در اين طومار تمريناتي ترسيم شده اند كه قسمتي از تمرينات ابداعي امپراطور هوانگ تي بوده و تائوئين ( توئي نا ) Tuina ناميده مي شوند .
بر اساس بررسي ها و متون كهن چيني , فاهويي شصت و چهارمين همسر پادشاه سلسلة چانگ ( 1045 – 1766 ق . م ) و اولين زن نظامي چيني بوده و مسلماً با هنرهاي رزمي آشنايي داشته است . طبق حفاريهايي كه در سال 1951 م بر روي بقاياي قبر او انجام شد , وي فرماندهي شهر حصاربندي شدة خود واقع در نزديكي پايتخت آن زمان را بر عهده داشته است . بقاياي جسد او به همراه 130 اسلحة سرد برنزي و 21 تير ساخته شده از استخوان يافت شده است .
كونفُسيوس Cofucians ( 479 - 551 ق . م ) فيلسوف بزرگ چيني كه نوشته هاي ژرفي بر مبناي اخلاقي و زندگيِ ورزشي در چين داشت نيز مطمئناً با هنرهاي رزمي آشنائي داشته است . در كتاب معروف ژوانگ زي آمده است كه استادي بنام زي لو در لباس رزم به ديدن كونفسيوس رفته و حركات موزوني را با شمشير اجرا كرد . فرضيه اي وجود دارد كه كونفسيوس خودش استاد مبارزة بدون سلاح بود و آنرا به شاگردان بخصوصي نيز تدريس مي كرد . كونفسيوس مي آموخت كه همانطور كه بايد در هنرهاي ادبي استاد شد ، همانطور نيز بايد در هنرهاي رزمي استاد بود . نام اصلي او كي يو ( تپه ) و نام دوّمش چونگ ني بود اما او را كونگ فو تزو ( استاد طريقت دانايي ) نيز مي ناميدند لذا عقيده بر اين است كه اصطلاح كونك فو نيز از نام او گرفته شده است . كونگ بمعناي « دانا » , فو بمعناي « طريقت » و تزو ( تسه ) بمعناي « استاد » مي باشد . جد ششم پدري وي كونگ نام داشت كه از قرن هشتم قبل از ميلاد كاملاً شناخته شده است . پدرش نيز شو ليانگ هو نام داشته و حاكم شهر كوفو بوده است . هشتادوچهارمين نسل كونفسيوس هم اكنون در كشور تايوان بسر مي برد .
در قرن 4 قبل از ميلاد فيلسوف چيني چوئوانگ تزو اصول وابسته به روش تنفسي را همراه با تمرينات چيني گسترش بيشتري داد . در آن زمان افراد تارك دنيا در مبارزات بدون سلاح متخصص شدند و از اساتيد در آموزش ارتش بهره گرفته شد . در تاريخ آمده است زني بنام چوئويو ( يوئه ) كه مهارت فوق العاده اي در شمشيرزني داشت ، در حدود سال 445 ق . م توسط پادشاه چوئو جيان يو براي تعليم سربازان فراخوانده شد .
در زمان سلسلة چن ( 207 - 221 ق . م ) مسابقات رزمي با حضور داور و با لباسهاي محافظ برگزار مي شدند .
با گسترش و توسعة هنرهاي رزمي در طي دودمان هان ( 220 م - 206 ق . م ) در سال 269 م اولين سبك مدرن كونگ فو پا به عرصه گذاشت كه سبك دست دراز ناميده مي شد . اين سبك به استادي بنام كواك يي نسبت داده مي شود و آنرا مادر سبكهاي كونگ فو و ووشوي Wushu امروزي مي دانند ! در اين سبك به هنگام نزديك شدن حريف ، سعي در دوري جستن از او ميكردند لذا به اين نام ، معروف بود . سبك دست دراز تاكتيكي تدافعي بودكه براي كساني كه به اين مانورها آشنايي نداشتند ، مرگبار بود . متد دست دراز تا قرن 6 ميلادي متحمّل يكسري اصلاحات و بهبود بخشي ها شده و سبكهاي اولية ديگري نيز به تقليد از حركات و مبارزات حيوانات مختلف ابداع شدند تا اينكه در سال 520 م راهبي بنام بودهيد هارما ( 527 - 448 م ) كه به اسامي تامو و دارو ما - تائي شي Daroma - Taishi نيز شناخته مي شود ، وارد جنوب چين شد .
شخصيت ، اصليّت و زندگي اين راهب مشهور ، در ها له اي از ابهام و افسانه قرار دارد . گفته مي شود تامو پسر شاهزاده گوتمه از جنوب هند بوده كه تعليمات رزمي خود را از يك استاد بنام پاراجنا تارا Parajna Tra فرا گرفته بود . وی بیست و هشتمین جانشین بودا بوده که در سن 21 سالگي به قصد انتقال و آموزش آئين واقعي بودا به دودمان ليانگ Liang از شهر مَدرَس واقع در هندوستان جنوبي به چين آمده بود .
اما در كتاب معتبر هنرهاي رزمي آسيا ، از تامو بعنوان يك ايراني ياد شده است . در اين كتاب آمده است : « اولين سابقة موجود از تامو را يانگ چوآن چي ثبت كرده است كه تامو كه يك ايراني بود ، به معبد يونگ نينگ رفت . » البته با توجه به ارتباط پارسيان قديم با هنديها اين مطلب مي تواند حقيقت نيز داشته باشد . گفته مي شود تصوّف ايراني كه بعدها توسط عرفان اسلامي تكميل شد ، با تمرينات روحي يوگاYoga ـ هنر كهن و اسرارآميز هنديها ـ يكي است . آشرام هاي هند ، عرفاي بنام ايراني از جمله مولوي را در فهرست يوگي هاي مقدس قرار داده ، آنها را ستايش كرده و از تعاليم آنها بهره مند مي شوند . از قرن دهم هجري ( قرن 16 ميلادي ) تلاش وافري براي خانه نشين كردن يوگا و آئين و رسوم ايراني كه در قالب تصوّف به حياتش ادامه مي داد ، معمول داشته شد اما يوگا بطور سرّي و در خانقاه ها و مراكز روحي مورد توجه قرار گرفته و از انهدام كامل ، مصون ماند . لذا با توجه به اين ارتباط نزديك ميان ايرانيان و هندي ها ، ايراني بودن تامو نمي تواند دور از حقيقت نيز باشد .
به هر حال تامو بعد از ورود به چين ، توسط فرمانرواي يكي از پنج دودمان جنوبي لیانگ ، نزد امپراطور وو Wu برده شد . اگرچه وو بعنوان يك مشوّق بزرگ بودا معروف بود ، ولي به علت اختلاف نظري كه با تامو داشت ، اورا از سرزمين خود اخراج كرد . تامو با عده اي از عصيانگران جنوب ، به شمال به پادشاهي وي آي Wei رفته و در معبدي بنام شائولين يا سيولام Siu Lam واقع در استان هونان Henan استقرار يافت . محل دقيق اولين معبد شائولين چنانكه پذيرفته شده در كنارة شمالي كوههاي شائوشيه نزديك لويانگ است . اين معبد بوسيلة امپراطور هسيا ئو – وِن Hsiao Wen از دودمان وي آي شمالي و در سال 495 م ساخته شده بود . مكتب تامو بنام چان Chan شناخته شده و يكي از مكاتب فرقة بودائي است كه بعدها با تركيب با تائوئيسم و انتقال به ژاپن ، بنام مكتب ذن Zen معروف شد . تامو به دليل ضعف جسماني شاگردانش ، يكسري تمرينات 18 گانه را به آنان آموخت كه اين 18 حركت در زبان چيني ، شيپا لوهان شوShihpa Lohan Sho ( 18 دست راهب ) و اي چي چينگ ( يي جين جينگ ) ناميده مي شود كه در حقيقت نوعي تمرينات چي كنگ سنتي چيني بوده كه تامو آنها را با دانش قبلي خود كه شايد همان يوگا بوده است , تركيب كرده بود . اين تمرينات در زبان ژاپني ، سن زوي كيو و اكي كين كيو و در زبان هندي ، اكين سوترا Ekin Sutra ناميده مي شوند . گفته مي شود بسياري از اسلوبهاي بوكس شائولين و حركات اساسي هنرهاي رزمي چيني بعدها از روي اين 18 حركت گسترش يافته اند .
در اواخر سلطنت سلسلة سويي ( 618 - 581 م ) لي شي مين پادشاه ايالت كوين ، اسير وانگ شي سونگ امپراطور خودمختار ايالت زنگ شد اما 13 راهب شائولين كه سه تن از آنها تان جونگ ، بي چائو و هوي يانگ نام داشتند ، تنها با كمك چوب او را از زندان آزاد كرده و ارتش سونگ را تارومار كردند . لي شي مين بعد از آزادي ، سلسلة تانگ ( 907 - 618 م ) را تأسيس كرد و معبد شائولين نيز يك ارتش 1000 نفري از راهبان را تشكيل داده و بنام « ارتش گارد امپراطوري » معروف شدند . اما بين سا لهاي 840 تا 846 ميلادي به فرمان امپراطور بيش از 4500 معبد اصلي و 40000 معبد كوچكتر سوزانده شده و به تاراج رفت كه اين جريان باعث توقف پيشرفت هنرهاي رزمي شد !
در زمان امپراطوري سونگ ( 1126 - 960 م ) در بين سالهاي 960 تا 976 ميلادي اولين امپراطور اين سلسله يعني تي آيي تزو ، سبك معروف چانگ چوآن Chang Chuan را معرفي كرد كه شامل 32 فرم بوده و بنام بوكس دست بلند مشهور شد . در طول سلسلة سونگ در مدت 3 سال و به سرپرستي راهب ارشد فوجو كتابي در مورد شائولين نگاشته شد كه در آن حدود 280 روش رزمي توضيح داده شده بود . در همين كتاب از امپراطور تي آيي تزو بنام جائو كوانك ين نام برده شده و آمده بود كه او همة فرمهاي بوكس دست بلند را در معبد شائولين آموخته بود ! در همان امپراطوري ، ژنرالي از ارتش بنام يوفي يا يوآيد في آي ( 1103 - 1142 م ) كه در مبارزه با نيزه مهارت خاصي داشت ، سبك معروف دروني هسينگ آي H – Sing - I را خلق كرد . در اين ميان راهبي بنام چانگ سان فنگ Chang San Fang ( 1127 - 1279 م ) كه از مريدان كونفسيوس بوده و مذهب تائو Tao را از راهبي بنام هاولونگ ( اژدهاي آتشين ) فرا گرفته بود ، بعد از 11 سال مراقبه در كوههاي وودانگ ، كونگ فوي دروني وودانگ Wu Dang و سبك معروف تاي چي چوآن Tai Chi Chuanرا ارائه داد .
كونگ فوي دروني وودانگ بهمراه زيرشاخه هاي مهمّي مانند : تاي چي چوآن ، هسينگ آي و پاكوآ Pakua همراه با سبكهاي متعدد كونگ فوي شائولين امروزه بعنوان قوي ترين ، اصيل ترين و اصلي ترين هنرهاي رزمي چين مورد توجه مي باشند .
18 حركت مشهور تامو كه قبلاً توسط تائي تسو ( 976 - 960 م ) به 33 حركت افزايش داده شده بود ، در اوايل قرن 16 ميلادي توسط جواني بنام چويوآن شانگ جن Chueh Yuan Shang Jen
( كيائو يوآن چانگ جن ) به 72 حركت توسعه يافت . چويوآن كه در مبارزه بدون سلاح و فنون شمشيربازي مهارت خاصي داشته و به معبد شائولين واقع در استان هونان ملحق شده بود ، بعدها بكمك پيرمردي بنام لي چنگ Li Cheng از لانچو و استادي بنام پاي يو فنگ از ناحية شانسي ، اين حركات را به 170 حركت اصلي افزايش داده و در قالب 5 سبك كه در مجموع ووگون ناميده مي شوند , به نام 5 حيوان نامگذاري شدند :
1 - سبك ببر ( براي تقويت استخوانها ) 2 - سبك مار ( براي تقويت نيروي دروني ) 3 - سبك مرغ دُرنا ( براي پرورش اعصاب ) 4 - سبك اژدها ( براي تقويت روح و روان ) و 5 - سبك پلنگ ( براي توليد قدرت ) . هر كدام از اين پنج سبك كه ابتدا فقط از شش حركت تشكيل يافته بودند , موجب تقويت ساير سبكهاي موجود در معبد شائولين شده و امروزه هر كدام از آنها بيش از يكصد تكنيك را شامل مي شوند .
در سال 1522 م چهل راهب معبد شائولين به رهبري راهب يوكونگ و مسلح به ميله هاي آهني ، مقابل تجاوز ژاپنيها در ايا لت ژه جيانگ در جنوب چين را گرفتند . در اوايل سلسلة مينگ ( 1644 - 1368 م ) اين راهبان بعلت مهارتهايشان در استفاده از چوب معروف گشته بودند ولي در اواسط سلسلة مينگ ، جنگ با چوب را به جنگ با مشت تغيير داده و باعث گسترش مبارزه با دست خا لي شدند . از قرن 17 ميلادي به بعد , 4 معبد شائولين ديگر نيز ساخته شدند كه عبارت بودند از : معبد فوكين Fokien واقع در كوههاي نُه نيلوفر در جنوب چين , كانگ تانگ Kwang Tang , واتانگ Watang و اُمي شان Omeishan .
بر اثر يورش مغول ها به دودمان مينگ در سال 1644 م دودمان چينگ بوجود آمد . اولين امپراطور اين دودمان كي آنگ هسي بود كه در همان اوايل پادشاهي با ياغيان چپاولگر در مرزهاي غربي روبرو شد . وي دست كمك بسوي افراد داوطلب دراز كرد كه تقاضاي او مورد توجه مريد سابق دودمان مينگ يعني چنگ كوآن تات از معبد شائولين واقع در ناحية فوكين قرار گرفت . چنگ به امپراطور ، پيشنهاد به خدمت گرفتن 128 تن از افراد معبد شائولين را كرد و اين افراد ، در مدت كمتر از 3 ماه ، تمام ياغيان را سركوب و بدون هيچ چشمداشتی ، بدون پذيرفتن هداياي امپراطور به معبد بازگشتند . دو تن از وزراي امپراطور ، او را از قدرت معبد شائولين ترسانيده و فرمان تخريب معبد را از او گرفتند .
در اولين حمله ، اين نيروهاي شائولين بودند كه پيروز شدند اما گفته مي شود يكي از راهبان معبد بنام مانينگ يي يا ما لينگ اِر Ma Ling Erنقشة راهها و محلهاي مخفي معبد را به مغولها داد و ارتش عظيم مغول حدود سال 1733 م آنرا با خاك يكسان كرد . تنها 5 تن جان سالم بدر بردند كه عبارت بودند از : گي سين Gee Sin ، فونگ دوتاك Fung Do Tak، ميائو هين Miao Hin، پَك مي توجانگ Pak Meeو اِن جي موئي Ng Muiكه يك زن بود . اين 5 تن به جنوب مهاجرت كرده و بنام پنج نياكان Five Ancestors شناخته شدند . البته از اين ميان ، راهبه ان جي موئي در معبد دُرناي سفيد واقع در كوه تاي لئونگ ( چاي هار ) سكني گزيده و فنون خود را به دختري بنام ييم وينگ چون Yim Wing Chunآموزش داد كه اين سبك بعدها با همان نام وينگ چون به استاد ييپ مَن Yip Man رسيده و بروس لي Bruce Leeمعروف نيز از محضر آن استاد بهره ها برد .
در سال 1850 م بازماندگان و طرفداران دودمان مينگ به رهبري هوانگ هسي اوچوان بر شهر نانكينگ و شانگهاي تسلط يافته و شهر كانتون را نيز محاصره كردند . اين انقلاب بنام انقلاب تايپينگ معروف شد . هوانگ مردان خود را به نيزه اندازي ، شمشير بازي و كونگ فو آشنا كرده و مدّعي كنترل نصف چين شد . اما نيروهاي امپراطور لي هونگ چانگ بهمراه نيروهاي خارجي به رهبري گوردن بريتانيايي در سال 1864م نيروهاي هوانگ را شكست دادند و با خودكشي هوانگ ، انقلاب 114 سالة تايپينگ به پايان رسيد .
امپراطوري چينگ با از بين رفتن امپراطور پويي Pu Yi (كوا يلوز چشم گرد يا شيطان سفيد ) سرنگون شد . در اين ميان آلمانيها ، انگليسيها ، فرانسوي ها ، آمريكائيها و ژاپني ها به قسمتهايي از چين وارد شدند و از بهار سال 1896 م قيام معروف به قيام بوكسورها ( ای هه توآن ) آغاز شد . بوكسورها به بازرگانان خارجي و سفارتخانه ها حمله كرده و دارائيهاي آنها را از بين مي بردند . حتي در ژوئن سال 1900 م پكينگ 55 روز توسط بوكسورها محاصره شد ولي با رسيدن نيروهاي بريتانيايي ، آمريكائي و فرانسوي ، كشتار هزاران بوكسور كونگ فو انجام شد .
بعد از بوجود آمدن جمهوري چين در سال 1911 م دكتر سون يات سن ، رهبر انقلاب ، مردم را به تمرين هنرهاي رزمي تشويق نمود . با نزديك شدن جنگ جهاني دوم ، بسياري از دست اندركاران و آگاهان كونگ فو به تايوان ، هنگ كنگ ، آمريكا و ساير سرزمين ها رفتند و در نتيجه بسياري از اسلوبهاي كونگ فو به نواحي مختلف معرفي شدند . در سال 1949 م مائوتسه دونگ دولت مركزي جمهوري خلق چين را تأسيس كرده و رئيس جمهور شد. مائوازملت خود مي خواست كه هنرهاي ادبي و رزمي را به بهترين نحو با يكديگر تركيب كنند و هدف اصلي اش تعليمات فيزيكي و حسّ قهرمان جويانة نظامي بود .
يك سخن چيني مدعي است كه تمام هنرهاي رزمي شناخته شده در جهان از شائولين آغاز شده اگر چه اين سخن اغراق‌آميز است اما مانند بسياري از سخنان چيني عاري از حقيقت نيست.
چين يك كشور پهناور است و در طي مدت هزاران سال از جمعيت بي‌شماري نيز برخوردار است مليت بزرگي كه امروزه آن را مي‌شناسيم متشكل از گروههاي مختلف است كه از نژادها، زبانها و سنتهاي فرهنگي مختلف تشكيل يافته‌اند. به علاوه قرنهاي متمادي بود كه گروههاي بزرگي از جمعيتهاي بومي چين جدا از يك ديگر زندگي ميكردند...
بنابراين اگر بخواهيم ادعا كنيم كه تمام سيستم‌هاي رزمي چين از سنت يك معبد رشد كرده‌اند نكته مورد نظر را كمي بيش از حد ساده كرده و بنابراين در ادعاي خويش مبالغه كرده‌ايم، هر كس كه حتي كمترين اطلاعي از هنرهاي رزمي چين داشته باشد با ما موافقت خواهد كرد كه انواع متفاوت و متعدد سبك هايي كه امروزه در چين موجود است نمي‌تواند فقط محصول يك سنت رزمي باشد، يكي از نويسندگان معتبر و پيشگام در كتابي تحت عنوان «هنرهاي رزمي آسيايي» نوشته است مي‌توان تخمين زد كه حداقل 400 سبك مشخص و متمايز در چين وجود داشته باشد، شايد اين تخمين جنبه محافظه كاري داشته باشد اما در اين راستا يك حقيقت وجود دارد كه به پيچيدگي موقعيت موجود كمك مي‌كند و آن اينكه در طي حداقل 1500 سال گذشته چند معبد مختلف بنام «شائولين» در قسمت‌هاي مختلف چين وجود داشته است كه آن هم مورد شناسايي قرار گرفته است، برخي از اين معابد چند قرن دوام داشته‌اند و اكنون نيزممكن است قابل رديابي باشند اما برخي كاملا از بين رفته‌اند، بنابراين بر ما معلوم نيست كه آيا علت نامگذاري شائولين از آنجا ناشي شده است و يا جزو مراكز پرورش رزمي و مذهبي بوده يا اينكه راهبان «تن» يا «ذن» بودايي را كه توسط يك راهب هندي به نام «بودهيدارما» به چين آورد در آنجا تمرين ميكردند و تنها در يك معبد از هنرهاي رزمي به عنوان وسيله‌اي در جهت پيشرفت مكتب «روحي» بودهيدارما استفاده مي‌شد به علاوه مشخص نيست آيا معابد مختلف «شائولين» تحت سرپرستي يك معبد مركزي واقع در كوههاي «سونگ شان» بوده است يا اينكه برخي از آنها به صورت موسسه‌هاي مستقل و رقيب اداره مي‌شدند.
اين حقيقت كه امروز ازدو سيستم رزمي مختلف و سخت چيني به نام سبك شمالي و جنوبي بوكس معبد شائولين ياد مي‌شود بيانگر اين مطلب است كه «شائولين» به جاي اينكه در جهت اتحاد همه سيستم‌ها تحت يك سيستم بزرگ كوشش كند موجب حفاظت و پرورش سنتهاي رزمي مختلف شده است بدون توجه به پيچيدگي تاريخ «شائولين» بايد بگوييم امروزه كه از اين هنرها به عنوان معبد «شائولين» نام مي‌بريم منظور همان معبد نيمه ويران و بزرگ است كه هنوز هم در پايه غربي كوههاي «سونگ شان» بچشم مي‌خورد.
هنرهای رزمی در عصر جدید
انواع ورزش های رزمی
به طور کلی ، ورزش های رزمی را می توان به 5 دسته متمایز تقسیم کرد: سبک های ایستاده یا ضربه ای(تهاجمی_تدافعی)، سبک های زمین زدن یا پرتابی، سبک های وابسته به سلاح، سبک های کم تأثیر یا مراقبه ای و MMA (سبک ورزشی ترکیبی). در کنار این، ظهور MMA باعث شده است که در سال های اخیر سبک های مختلفی با هم مخلوط شوند تا حدی که بسیاری از دوجوها مانند گذشته به نظر نمی رسند.در زیر تعدادی از هنرهای مختلف و وابستگی آنها به سبک های مختلف را بررسی میکنیم.
سبک های ایستاده یا ضربه ای(تهاجمی_تدافعی)
بوکس
کاراته
کراو ماگا
کونگ فو
کیک بوکسینگ
ته کو دو
سبک های مبارزه زمینی یا گلاویزی
جیو جیتسو برزیلی
سامبو روسی
تیراندازی
کشتی
سبک های زمین زدن یا پرتابی
آیکیدو
جودو
هاپکیدو
شوای جیائو
سبک های وابسته به سلاح
لایدو
کالی
کمپو
سبک های کم تأثیر یا مراقبه ای
باکوآژانگ
تایچی
سبک های مبتنی بر چی گونگ
MMA
جیت کان دو
نینجوتسو
چهره های مشهور در هنرهای رزمی
افراد زیادی هستند که از راه های قابل توجهی در ورزش های رزمی سهیم بوده اند. در اینجا فقط نمونه ای از آنها آورده شده است.
سوسای اویاما
اویاما در سال ۱۹۲۳ در جنوب غربی کره متولد شد و در نه سالگی شروع به فراگیری کمپوی کره‌ای نمود. پس از پایان دبیرستان در سئول (پایتخت کره)، در سال ۱۹۳۸ پدرش او را به ژاپن فرستاد تا آموزش خلبانی ببیند. در ژاپن ابتدا جودو را آموخت و سپس به فراگرفتن کاراته زیر نظر فوناکوشی پرداخت. در ۱۷ سالگی آن چنان پیشرفتی در کاراته داشت که به درجه دان ۲ مفتخر شد و به دنبال آن در ۲۲ سالگی به درجه دان ۴ ارتقای یافت و پس از مدتی در پایان جنگ جهانی دوم، به مقام قهرمانی کاراته ژاپن نائل شد.
وی سپس مدتی را به تمرینات سخت روحی و جسمی ادامه داد و سپس با ابداعاتی که در کاراتههای موجود ایجاد نموده بود، کاراته کیوکوشین کای کان را بنیان‌گذارد. آن گاه وی شروع به مسافرت به اطراف دنیا به خصوص اروپا و آمریکا نمود؛ که در این مسافرت‌ها شاهکار عملیات کاراته را به نمایش گذاشت؛ از جمله مبارزات اویاما با گاوهای وحشی و شکستن اجسام سخت زبانزد خاص و عام است.
یکی از شاهکارهای او نیز مبارزه کردن با سیصد نفر از شاگردان خود در طول سه روز بود که تمام آنها را با پیروزی پشت سر گذاشت. او در روز چهارم نیز اعلام آمادگی کرد، اما کسی حاضر به رویارویی با وی نشد. سرانجام وی در سال ۱۹۵۶ به‌طور رسمی مقدمات نخستین باشگاه کیوکوشین کای کان را در توکیو بنیان نهاد. وی در سال ۱۹۹۴ در سن ۷۱ سالگی در گذشت.
اویاما در سال ۱۹۵۵ به آمریکا دعوت شد. سپس به اروپا رفت؛ در این سفر با مردان بسیاری مبارزه کرد و برای نخستین بار سر بطری شیشه‌ای را با تیغهٔ دست خود شکست و موجب حیرت همگان شد. ماسوتاتسو در شیکاگو، ایلینوی ازنو با یک گاو وحشی به مبارزه پرداخت؛ این امر موجب انتقاد باشگاه دوستی حیوانات گردید.
اویاما پس از شکست دادن گاو وحشی گفت: «هدف من قدرت‌نمایی نبوده بلکه می‌خواستم ثابت نمایم انسان‌ها ذاتاً استعدادهایی دارند که اگر آن را شکوفا سازند می‌توانند بر همه چیز پیروز گردند.
ایتوسو آنکو
آنکو (1831-1915) به دلیل فعالیت های خود با ایجاد کاتاها و فرم های ساده برای دانشجویان با پیشرفت کمتر، "پدربزرگ کاراته" شناخته می شود. از این طریق و بیشتر، وی به دلیل کمک به هنر برای کسب مقبولیت بیشتر در این زمینه، اعتبار وی شناخته می شود.
هلیو گریسی
گریسی در ژانویه 2009 میلادی در سن 95 سالگی درگذشت. او مخترع جیو جیتسوی برزیلی محسوب می شود، زیرا تعالیم جودو را گرفته و قدرت و قدرت بیشتری را برای آنها ایجاد کرده است.
رویس گریسی: پسر هلیو، رویس گریسی، از چهار تورنمنت اول UFC سه برد. این به جهانیان نشان داد که هنری که پدرش، جیو جیتسوی برزیلی، ابداع کرده بود، چقدر موثر بود. اتفاقاً او این کار را انجام داد، در حالی که وزن او تقریباً 170-180 پوند در تورنمنت هایی بود که محدودیت وزنی نداشت. عملکرد او در این مسابقات اولیه UFC باعث تغییر هنرهای رزمی برای همیشه شد.
دکتر جیگورو کانو
در مدتی که تمام فعالیت های فردی در ژاپن رو به زوال بود (شامل جوجوتسوی ژاپنی بود) ، کانو جودو کودوکان را ابداع کرد با این ایده که ممکن است روزی به اندازه کافی جریان اصلی باشد و به یک ورزش تبدیل شود و از این رو کمتر فردی شود. بنابراین، او بسیاری از تکنیک هایی را که خطرناک می دانست در جوجوتسو حذف کرد و سرانجام، رویای او محقق شد. در سال 1910 میلادی، جودو به یک ورزش شناخته شده تبدیل شد.
بروس لی
بروس لی بیش از توانایی اش برای بازی در فیلم های معروف و مجموعه های تلویزیونی، مهم بود. او همچنین در زمینه هنر مبتکر بود و متوجه شد که چیزهایی که مثر نبودند باید برای تکنیک های موثر کنار گذاشته شوند. او بنیانگذار هنر Jeet Kune Do بود، سبکی که برای زندگی در خارج از مرزهای دیگر سبک های رزمی سنتی طراحی شده بود. در 20 ژوئیه 1973 میلادی، لی در 32 سالگی در هنگ کنگ درگذشت. علت رسمی مرگ وی ادم مغز بود، که ناشی از واکنش به داروی مسکن بود.